Butiran Perundangan Pengurusan Politik Kehadiran Muslim

1. Model Hubungan antara Negara dan Agama

Sebagaimana Islam dikenali umum, ia sudah mengalami proses perubahan berturutan daripada sejenis agama yang dianuti oleh pendatang asing kepada agama yang mewarnai corak kehidupan dan realiti kepada Eropah moden. Proses ini memerlukannya diikuti oleh tindakan yang sesuai dalam kedudukan untuk membenarkan masyarakat Islam berintegrasi sepenuhnya dalam model Eropah bagi hubungan antara negara dan agama.

Sebelum proses penubuhan institusi, kestabilan dan intipati disempurnakan maka pembentukan Islam menurut acuan Eropah akan kekal menjadi tanda tanya. Proses ini mesti diteruskan dan dilaksanakan tanpa sebarang ketidakpastian dan kelewatan kerana ia melibatkan pembawaan perubahan yang relevan kepada undang-undang di kebanyakan negara anggota Kesatuan Eropah (EU). Di samping itu, ia juga akan turut mempersoal amalan-amalan tradisional yang diamalkan oleh umat Islam di Eropah yang tidak sepadan dengan undang-undang tersebut.     

Langkah pertama terkandung dalam pengenalan ciri-ciri asas kepada konteks yang mana hubungan negara dan agama membentuk benua Eropah kerana dalam kerangka ini, Islam perlu mencari kedudukannya dan ruangnya sendiri. Walau bagaimanapun, model hubungan antara negara dan agama di Eropah tak patut dianggap sebagai skema yang statik dan rigid yang kelihatan seperti satu sekatan yang dikenakan kepada sebarang masyarakat beragama yang baru muncul dalam pemandangan kemasyarakatan Eropah. Sebaliknya juga, ia patut dicadangkan sebagai satu realiti yang dinamik, dalam kedudukan untuk menurut kepada tuntutan yang diperlukan oleh perubahan-perubahan yang terjadi dalam masyarakat Eropah. 

Tiada satu pun model yang pernah dikuatkuasakan di Eropah untuk mengatur perhubungan antara negara dan agama. Ada banyak jenis model dalam negara-negara di benua ini seperti juga negara dan benua lain dalam dunia. Walau bagaimanapun, tiga prinsip yang sama berulang dalam kesemua ini walaupun dalam bentuk-bentuk yang berbeza. 

Prinsip pertama terkandung dalam kebebasan beragama peribadi. Ia membayangkan bahawa kepercayaan agama perseorangan itu tidak relevan dengan kenikmatan dalam hak-hak awam dan politik. Dalam lain perkataan, kesaksamaan dalam hak awak dan politik dan secara tak langsung pengharaman diskriminasi berdasarkan latarbelakang agama. Kebebasan beragama secara perseorangan dipastikan oleh persetujuan dan perhimpunan yang ditandatangani oleh negara-negara Eropah dan juga oleh undang-undang berperlembagaan mereka.   

Sudah tentu, ia tidak bermakna bahawa tiada diskriminasi agama wujud dalam sesetengah negara. Sebagai contoh, kebanyakan pihak berkuasa negara mesti menganut agama resmi negara. Walaupun dibekali dengan nilai simbol yang agak banyak, peraturan ini walau bagaimanapun, hanya mempunyai perkaitan dengan sedikit sahaja orang. Umumnya, boleh dikatakan bahawa di kedua-dua Eropah Barat dan Eropah Timur, antara gereja Katolik Roma dan begitu juga dengan gereja Protestan dan Ortodoks, seorang murtad, seorang ateis atau seorang penganut agama minoriti tidak mengalami sebarang penyusutan dari segi hak awam dan politik disebabkan oleh sesiapa dalam kalangan rakyat disebabkan oleh agamanya.  

Pembezaan antara Negara dan Gereja mewakili prinsip yang kedua. Pada satu ketika, ia mengurniakan autonomi kepada badan-badan agama dan negara tidak masuk campur dalam pentakrifan doktrin agama dan hal dalaman pertubuhan agama. Pada satu ketika lagi, ia menekankan kebebasan Negara daripada sebarang pemasakan kekuasaan agama dalam sebarang bentuk pun. Hal ini kerana Negara hanya bergerak berdasarkan kepada kehendak rakyat sahaja.

Kebebasan dan autonomi badan keagamaan mempunyai asas yang kukuh dalam piagam perlembagaan di negara-negara Eropah dan begitu juga dalam beberapa konkordat dan persetujuan yang ditentukan oleh kebanyakan mereka dengan beberapa masyarakat beragama. Sudah tentu terdapat beberapa negara yang mengehadkan autonomi masyarakat beragama sebagai contoh, uskup dilantik oleh kepala Negara dan menteri-menteri agama dianggap sebagai kakitangan awam. Walau bagaimanapun, dalam negara tersebut, autonomi masyarakat beragama semakin dianggap sebagai turutan penting kepada prinsip kebebasan beragama secara terkumpul. Oleh itu, had yang dikenakan oleh pihak berkuasa Negara mesti dihentikan juga.

Perubahan terbaru dalam peranan Negara-Gereja di Finland dan Sweden (yang juga akan diikuti nanti oleh Norway) merupakan contoh yang jelas bagi haluan ini. Ciri ketiga bagi model Eropah ini mengandungi kerjasama antara Negara dengan agama. Kerjasama ini mungkin berbeza matlamatnya, melibatkan subjek-subjek yang berbeza dan memerlukan kepelbagaian bentuk perundangan. Tetapi, dalam sebarang hal selepas berkahirnya pengalaman ditadbir oleh Komunis, satu kerjasama antara pihak berkuasa awam dengan kumpulan-kumpulan agama dikuatkuasakan di seluruh Eropah.

Walau bagaimanapun, ada juga negara yang tidak mempunyai sebarang perjanjian seperti Belgium dan Ireland dan sama-sama bercorakkan dengan kerjasama besar-besaran dan tidak banyak berbeza dengan sudut pandangan Negara-Negara dalam konkordat yang ditandatangani.